Synagoga Żydowska w Działoszycach

Galeria zdjęć Synagogi żydowskiej w Dzialoszycach / Pictures of the Synagogue

Żydzi w Działoszycach, według A. Winczakiewicza osiadlili się tutaj od niepamietnych czasów. W miastach królewskich, np. Proszowicach czy Skalbmierzu nie mogli się osiedlać. W 1897 r. było ich 4.643, a ludności chrześcijańskiej 1.031. Z księgi wizyt kościołów (1748) dokonanych przez biskupa krakowskiego Załuskiego wynika, że Żydom już dawno spaliła się bożnica i dotychczas jej nie odbudowali. Tenże biskup upomniał też działoszyckie duchowieństwo, aby Żydzi nie profanowali świąt katolickich oraz nie czynili sobie służby z parafian.

Synagoga Działoszycach - późnoklasycystyczna, została zbudowana w 1852 r. wg. projektu budowniczego miechowskiego Felicjana Frankowskiego. Portal w sali do przedsionka kamienny, zamknięty półokragłym łukiem, ujety w dwie kolumny. Dach dwuspadowy posiadał trójkątne, ogzymsowane szczyty z hebrajskimi napisami. Motywami ornamentyki były przedstawienia zwierzęce i roślinne. Wśród przedmiotów rytualnych m.in.: Tora (Pięcioksiąg Starego Testamentu), menora (siedmioramienny świecznik), chanukowa lampka, którą zapalano podczas ośmidniowego święta na cześć zwycięstwa Machabeuszów nad Selencydami i oczyszczenia sprofonowanej świątyni jerozolimskiej. W 1880 r., po śmierci Binema Moszkowskiego ze Stępocic, z jego funduszów ofiarowanych postawiono ołtarz w synagodze za 2 tys. rubli. Wykonawcą był snycerz warszawski.

Żydowski dom modlitwy stanowił także miejsce zebrań religijnych i społecznych gminy żydowskiej. Głównym pomieszczeniem była bima - podwyższenie do odprawiania obrzędów i czytania Tory, usytuowana centralnie i otaczana balustradą. Pomieszczenia dla kobiet lokowano odrębnie. W dobudówkach znajdowały się m. in. szkoły talmudyczne, biblioteka, łaźnia rytualna, mieszkanie rabina. Całość to tzw. zespół synagogalny.

Po II wojnie światowej obiekt sakralny nie był remontowany i niszczeje coraz bardziej. W 1989 r., staraniem Urzędu Miasta i Gminy w Działoszycach dokonano ogrodzenia obiektu, a w 1993 r. częściowo zabezpieczenia ścian synagogi.