I wojna światowa

Pierwsza wojna światowa, wojna polsko - bolszewicka pozostawiła trwały ślad w pamięci mieszkańców Sancygniowa. Przez wieś biegł wówczas front od Działoszyc do Polichna. Tym traktem Austriacy przemieszczali swoje wojska i uzbrojenie, w tym potężną armatę, którą Rosjanie szybko zagwoździli. Sancygniów stał się miejscem przemarszu wojsk austriackich, innym razem - rosyjskich. Dochodziło tutaj do częstych potyczek, w których górę brały na przemian wrogie sobie armie. Resztki okopów z tamtych czasów można jeszcze do dzisiaj oglądać wędrując lasem (tuż przy Wierówkach). O dawnej drodze "austriackiej" z Sancygniowa do Stępocic świadczą dzisiaj kamienie wyrywane z niej czasami przez rolników. We wsi stacjonował posterunek austriacki, który rozbroili legioniści w roku 1918. Kilkunastu mieszkańców Sancygniowa wzięło udział w wojnie przeciwko Armii Czerwonej. Wspomina o tym fakcie Adam Zawartka w swojej "Kronice wsi Sancygniów":

"Gdzieś około 18 sierpnia 1920 roku [to data klęski Tuchaczewskiego pod Warszawą, "Cud na Wisłą" - E. K.], będąc z ojcem na wsi, zauważyłem, jak ludzie wylatują na drogę; krzyczeli z radości, płakali, tańczyli ze sobą. Pytałem się ojca, co się stało, że tyle radości na wsi. Odpowiedział, że Polska i Warszawa są wolne, że komendant Piłsudski pobił bolszewików".

W wojnie z bolszewikami wzięli udział następujący legioniści z Sancygniowa: Frończyk, Andrzej Grygiel, Ludwik Burzyński, Władysław, Bronisław i Józef Suwałowie, Józef Bąk, Bolesław i Antoni Orkiszowie, Stefan Leks, Franciszek Horyń (nikt z wymienionych już nie żyje). Z wojny powrócił Kazimierz Kocel. Zawartka pisze:

"Różńe ich były wspomnienia [tzn. tych legionistów - E. K.], opowiadania; przyświecało im hasło: Honor, Ojczyzna i Wiara [...]. Ale żaden z nich nie doczekał, na co zasłużył. W czasach komuny nosili głęboko schowane książeczki wojskowe, bo w nich było napisane, gdzie w czasie wojny staczali z bolszewikami bitwy: nawet nie przyznawali się, że w tej wojnie brali udział".

"Wieś i parafia Sancygniów. Zarys Dziejów."
Edward Kula

Krótki aneks od jednego z użytkowników: "Moim zainteresowaniem jest wieś Sancygniów jako, że tam są
moje korzenie.
W rozdziale pt. I-sza wojna światowa jest:
W wojnie z bolszewikami wzięli udział następujący legioniści z Sancygniowa: Frończyk,
Andrzej Grigiel itd. Otóż wg mnie to nie Frończyk ale Andrzej FRANCZYK z Sancygniowa
s. Ludwika FRANCZYKA. Ponadto Andrzej FRANCZYK Zarządzeniem Prezydenta RP
z dnia 17.11.1932 r. został odznaczony Krzyżem Niepodległości " za pracę w dziele odzyskania
niepodległości" - zginął w 1945 r. podczas ucieczki z obozu koncentracyjnego w Buchewaldzie.
Na 100 % brał udział w wojnie bolszewickiej.
To na tyle.
Pozdrawiam
Andrzej FRANCZYK" <nadesłano 05.05.09>