Reformacja

Polska w pierwszej połowie XVI wieku, należała do tych krajów europejskich, w których ruch protestancki zyskał wielu zwolenników i przeobraził na jakiś czas mapę wyznaniową naszego kraju. Szczególnie sporo zwolenników ruch ten zyskał wśród magnatów i średniej szlachty.

Reformacji sprzyjali przedstawiciele wielkich rodów magnackich, takich jak np.: Tęczyńscy, Zborowscy, Myszkowscy. Mikołaj Oleśnicki wypędził z Pińczowa paulinów, a w ich klasztorze zaprowadził nabożeństwa ewangelickie (1550). [...] [s.264]

Szczególnie żywotnym ruchem reformacyjnym na terenie Małopolski był arianizm. Zyskał on sobie wielu zwolenników dzięki atrakcyjnemu programowi społeczno-politycznemu. (np. występowanie przeciw wojnom, udziałowi w nich). Co było głównym powodem szerzenia się reformacji w Polsce? Autorzy opracowań na ten temat przyznają niemal jednogłośnie, że przyczynili się do tego głównie sami księża katoliccy (zarzucano im chciwość materialną, ciemnotę, łamanie celibatu itd.)

Jak było z kościołem w Sancygniowie? J. Wiśniowski stwierdził, że w Sancygniowie "Kościół został sprofanowany przez innowierców". Ostrożniej problem ten traktuje J. Bukowski, który opisuje to jako "sprofanowany" i " półsprofanowany", zaliczył Sancygniów do tej drugiej grupy. Sądy obu autorów zostały prawdopodobnie oparte na incydencie przedstawionym w akcie wizytacyjnym z roku 1596. W dokumencie tym czytamy: "Pani Anna Sancygniowska, wdowa (?) po Jakubie Sancygniowskim, niegdyś siłą zabrała z kościoła różne rzeczy, w tym alby, pacyfikały, srebrne kielichy (trzy), jeden krzyż o podwójnym wizerunku. Musiano pożyczać sprzęty z Działoszyc.

Parafia sancygniowska pozostała wierna Kościołowi i jego wierze, mogli do tego przyczynić się jezuici z sąsiadujących Stępocic. Wierzono, że dzięki kazaniom jezuitów i ich modlitwom parafia została uchroniona od zarazy w roku 1588 i 1589.

" Na nabożeństwo do Sancygniowa zbiegali się ludzie z zarażonych miejscowości, a poddani miejscowi i sam Sancygniowski, uważali nietknięte zarazą za cud [...]".

Węchadłów i Przezwody pozostały nadal wierne arianizmowi. W tych wsiach dochodziło niekiedy do skrywania wiary katolickiej przed gniewem panów. O tych wsiach pisano, jako o wisach heretyckich, z których w Sancygniowie chrzci się dzieci (ale nie grzebie zmarłych) według obrządku katolickiego.

"Wieś i parafia Sancygniów. Zarys Dziejów."
Edward Kula